Co skutkuje tym, że w nowoczesnym państwie z super systemem ostrzegawczym, z pełną gotowością służb ratunkowych dochodzi do tak przemożnej tragedii? Dlaczego człowiek, pomimo technologii, wciąż przegrywa z przyrodą? Ażeby odpowiedzieć sobie na to zapytanie, trzeba przede wszystkim zrozumieć, czym jest tornado.
Każdy z nas pewnie zobaczył zdjęcie bądź video pokazujące trąbę powietrzną. To taka pionowa, obracająca się kolumna lejkowata, która ma równocześnie połączenie z ziemią i z podstawą chmury cumuonimbus. Tornada zachodzą na niemal wszystkich kontynentach (prócz Antarktydy), w średnich szerokościach geograficznych. Natomiast obszarem, na którym zjawiska te zachodzą zazwyczaj, jest terytorium Stanów Zjednoczonych. Weług ostatnich pomiarów dochodzi tam do blisko 1200 tornad rocznie, najczęściej w czasie letnim. Ale w obrębie środkowych stanów trąby powietrzne pojawiają się też w miesiączkach zimowych, kiedy dochodzi do cieplejszych temperatur. W celu zestawienia dane europejskie odnotowują statystycznie około 400 takich zjawisk.
Skąd się bierze tornado, co je napędza? Można sobie odpowiedzieć na to pytanie poznając cechy klimatyczne amerykańskiego okręgu nazywanego potocznie Aleją tornad. To środkowy rejon kraju, rozciągający przez stany Teksas, Oklahoma, Kansas, Luizjana, Nebraska, Iowa i Dakota Południowa. Nieraz zalicza się do niej także Minnesota, Wisconsin, Kentucky, Illinois, Indiana, Missouri , Dakota Północna oraz Ohio.
Na terenie tych stanów występuje nadzwyczajnie znaczna ilość trąb powietrznych. Spowodowane jest to tym, że w środkowym miejscu gorące masy powietrza napływające z Zatoki Meksykańskiej spotykają się z zimnym prądem znad Gór Skalistych. Cieplejsze powietrze jest wypychane przez chłodny prąd do góry, tam kształtuje się intensywny prąd wstępujący. Konstruuje on masywną chmurę burzową cumulonimbus. Wznoszące się i opadające masy powietrza wewnątrz chmury zaczynają gwałtownie krążyć i tak kształtuje się mezocyklon.
Natężenie tornado może mieć różną skalę zniszczenia, do jej wyznaczenia służy sześciostopniowa skala Fujity (F0-F6). Tornada, które dokonały tak wielkich fatalnych następstw w grudniu 2021 w USA zostały zakwalifikowane jako siła F4. Strach wobec tego pomyśleć, jak wielkim kataklizmem muszą być żywioły w wyższej skali, ranga F6 jest wręcz straszliwy i oceniany przez meteorologów jako nieprawdopodobny. Dla porównania trąby powietrzne, czy tornada szkwałowe w Europie nie wykraczają zwykle siły F3, powstają najczęściej w okolicy Holandii jak również Wielkiej Brytanii. W Polsce są to z reguły krótkie zjawiska w obszarze Pomorza, Parku Sowińskiego a także na liniach - jednej z Ziemi Lubuskiej, Wielkopolskę, aż po Mazury, a drugiej z Małopolski, przez Kielecczyznę, aż po Wyżynę Lubelską.
do dnia dzisiejszego uznaje się, że największym żywiołem na świecie było tornado El Reno w Oklahomie z 2013 r., miało aż 4,2 km szerokości i prędkość 476 km/h, w ciągu 40 minut poczyniło zniszczeń na 40 milionów dolarów. Zaś najwięcej ofiar śmiertelnych pochłonęło tornado Tri-state w 1925 roku. Wiało z prędkością ok. 117 km/h przez ponad 3,5 godziny. Jego potęga określana jako F5 oraz ponad 350-kilometrowy zasięg były przyczyną śmierci aż 695 osób.
Zwiększająca się liczba i moc tornad, pojawiających się również w miesiącach zimowych skłania klimatologów do podejmowania dociekań nad ich przyczynami. Z jakiego powodu intensywność tornad jest tak zadziwiająco duża, co powoduje, że tworzą się tak szybko i intensywnie. Niezwykle rozbudowany, nowoczesny system ostrzegawczy, solidne metody zachowania podczas trąby powietrznej, wciąż jednak są niewystarczające. Do dziś bowiem nie ma obszernej wiedzy w kwestii dogłębnego procesu tworzenia się trąby powietrznej. Meteorolodzy prowadzą nieustanną obserwację pogody i szacują zagrożenie wystąpienia zjawiska na podstawie obliczenia czynników sprzyjających zaistnieniu tornada. Korzystają z nowoczesnych modeli numerycznych, które przetwarzają dane przesyłane ze specjalnych tzw. balonów meteorologicznych, z samolotów, z satelity i naziemnych stacji meteorologicznych.
